8-dekabr — O‘zbekiston xalqining siyosiy-huquqiy hayotida o‘chmas iz qoldirgan, mustaqillik davri tarixida eng muhim sanalardan biridir. 1992-yil 8-dekabr kuni O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining XII chaqiriq XI sessiyasida mamlakatimizning asosiy qonuni — O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilindi. Ushbu hujjat mustaqil davlatimizning siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy va ma’naviy hayotida yangi davrni boshlab berdi hamda demokratik huquqiy davlat va fuqarolik jamiyati qurish yo‘lida mustahkam poydevor yaratdi.

Konstitutsiyaning qabul qilinishi va uning ahamiyati
Konstitutsiya — har bir mustaqil davlatning eng muhim huquqiy asosidir. U davlat tuzilmasini, hokimiyat organlarining vakolatlarini, inson va fuqarolarning huquq hamda erkinliklarini belgilab beradi. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining yaratilish jarayoni chuqur ilmiy, siyosiy va ijtimoiy tahlillarga asoslangan holda amalga oshirilgan. Konstitutsiya loyihasi ustida mamlakatimizning yetuk huquqshunoslari, olimlari, siyosatchilari, jamoatchilik vakillari ishlagan, xalq muhokamasiga qo‘yilgan.

Natijada, 1992-yil 8-dekabr kuni qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi mamlakatimizda inson huquqlari va erkinliklarini eng oliy qadriyat sifatida e’tirof etgan hujjat sifatida tarixda o‘z o‘rnini egalladi. Unda O‘zbekistonning mustaqil, demokratik, huquqiy va ijtimoiy davlat sifatidagi yo‘nalishi aniq belgilab berildi.

Konstitutsiyaning asosiy tamoyillari

• Davlat suvereniteti — O‘zbekiston mustaqil, yagona va bo‘linmas davlat sifatida e’tirof etilgan;
• Xalq hokimiyati — davlat hokimiyatining yagona manbai xalq hisoblanadi;
• Inson huquqlarining ustuvorligi — insonning sha’ni, qadr-qimmati, huquq va erkinliklari eng oliy qadriyat sifatida belgilanadi;
• Hokimiyat tarmoqlarining bo‘linishi — qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyatlari o‘zaro muvozanatda faoliyat yuritadi;
• Demokratiya va qonun ustuvorligi — davlat faoliyati qonun asosida va demokratik tamoyillar asosida olib boriladi.

Konstitutsiyaning yangilanishi va zamon talablari

Yurtimizda Konstitutsiya qabul qilinganidan buyon jamiyat hayotida yuz bergan o‘zgarishlar, yangi islohotlar jarayoni ushbu asosiy qonunning takomillashtirilishini talab etdi. Shu maqsadda, O‘zbekiston Respublikasida bir necha bor Konstitutsiyaga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritildi. Eng so‘nggi yillarda amalga oshirilgan Konstitutsiyaviy islohotlar mamlakatni yangilash, fuqarolarning huquq va erkinliklarini yanada kengaytirish, davlat boshqaruvini samarali qilishga xizmat qilmoqda.

Yangi tahrirdagi O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi inson manfaatlari, ijtimoiy adolat va xalq manfaatini davlat siyosatining markaziga qo‘ygan holda, “Inson — jamiyat — davlat” tamoyili asosida shakllantirildi.

Xulosa

O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi — bu nafaqat huquqiy hujjat, balki xalqimizning orzu-umidlari, erkinlik va adolatga intilishining ramzidir. U mustaqil O‘zbekistonning siyosiy, iqtisodiy va ma’naviy taraqqiyotini ta’minlaydigan asosiy yo‘l-yo‘riqdir.

Har yili 8-dekabr sanasi mamlakatimizda Konstitutsiya kuni sifatida keng nishonlanadi. Bu kun — fuqarolarda qonunlarga hurmat, Vatanparvarlik va yurt taqdiriga mas’uliyat hissini kuchaytiruvchi, yosh avlodni demokratik qadriyatlarga sadoqat ruhida tarbiyalaydigan muhim sana hisoblanadi.

Bektosh Mamatkulov
Payariq tumani hokimligi bosh yuriskonsulti